Beogradski sajam – Istorija i budućnost
Beogradski sajam je jedno od najvrednijih dela posleratne arhitekture. Izgrađen je između 1954. i 1957. godine prema projektu tima koji su činili arhitekta Milorad Pantović i inženjeri Branko Žeželj i Milan Krstić. Ovim kompleksom povezanih objekata dominira centralna hala sa kupolom raspona 97,5 metara koja je izgrađena dotad neprimenjenim tehnikama. Hala 14 je najnovija i podignuta je 1977. godine.
Hala 1 Beogradskog sajma je građena u periodu 1954. i 1957. godine i zbog svojih arhitektonskih rešenja i načina izgradnje proglašena je za nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture. Jedan od kurioziteta Sajma osim toga da je jedan od tri svetska sajma koji se nalazi na reci, vezan je za karijeru čuvenog košarkaša Radivoja Koraća Žućka. Na utakmici Kupa evropskih šampiona protiv švedskog Alvik, postigao je 99 poena. Pored njega, samo je Vilt Čemberlen došao do 100 neverovatnih poena na jednoj zvaničnoj utakmici.
Hala je zamišljena kao savremeno oblikovani urbanistički kompleks, građena dotad neprimenjenim tehnikama prethodne fabrikacije, uz upotrebu takozvanog prenapregnutog betona, po projektu tima u kojem su bili arhitekta Milorad Pantović i građevinski inženjeri Branko Žeželj i Milan Krstić.
Kružnog oblika, pokrivena kupolom čiji je raspon 109 metara, što je najveća kupola na svetu napravljena od prenapregnutog betona.
Maksimalna visina iznosi 30,78 metara i ima više nivoa podeljenih na: suteren, arenu, parter i dve galerije. Suteren ima funkciju pomoćne prostorije, magacina i kancelarija, dok ostali nivoi služe kao izložbeni prostor. Ukupna površina hale je 21 280 m2, od ćega izložbena površina je 15 030 m2.
Beogradski sajam sa svojim izložbenim halama, jedno je od najvrednijih dela srpske posleratne arhitekture i predstavlja svedočanstvo tehničkog, tehnološkog, naučnog i kreativnog uzleta društva krajem pedesetih i početkom šezdesetih godina 20. veka. Svojim urbanističkim i arhitektonskim rešenjem, dimenzijama, skladnošću oblika i opštom impozantnošću, svrstava se među najuspelija ostvarenja domaće arhitekture.
Medjutim, izgleda da Beogradski sajam nije tako bitan ni važan Srbiji. Tokom 2022. u javnost je uvedena ideje da se hale Beogradskog sajma sruše u korist širenje stambeno-poslovnog projekta Beograd na vodi, dok bi se nove, veće hale sajma izgradile u opštini Surčin.
Nije tajna da su se mnoge jugoslovenske arhitekte tada ugledale na neke poznate evropske kolege, među kojima se po svojim sportskim i industrijskim halama izdvajao arhitekta Pjer Luiđi Nervi, ali se ispostavilo da je sajamsko rešenje kružne hale bilo čitavu deceniju ispred sličnih Nervijevih projekata.
Društveno-političke okolnosti, ali i arhitektonsko-urbanistički kvalitet nisu na istom nivou, ali to nije ni važno u slučaju prostornih kapaciteta, koji bi u slučaju Beograda na vodi mogli da ugroze postojeće spomeničko nasleđe.
Nameće se pitanje – Da li uopšte treba razmišljati o tome? Ili je sve što smo do sad načuli jedan veliki red alert?
Izvor: wikipedia, gradnja.rs