Top 10 tvrđava u Srbiji

Smederevska tvrđava

Smedervsku tvrđavu podigao je na ušću reke Jezave u Dunav despot Đurađ Branković u 15. veku, u svrhe odbrane od Turaka. Smederevski grad je tada odgirao ključnu ulogu u političkom, kulturnom i ekonomskom životu Srbije, sve do 1459. godine, kada je konačno pao u turske ruke, do oslobođenja 1805. godine. Arhitekte Smederevske tvrđave su se ugledale na carigradske bedeme i ova je tvrđava klasično vodeno ravničarsko utvrđenje.

Kada je završena gradnja, pa sve do 1480, kada su Turci dodali četiri kule, na tvrđavi nisu rađene nikakve prepravke. Ovo svedoči o savršenoj vojnoj arhitekturi, budući da se Smedervska tvrđava koristila u vojne svrhe sve do druge polovine 19. veka. Iako je, što od vremena, što od ratova, pretrpela ogromna razaranja, Smederevska tvrđava i dalje ostavlja bez daha. Podeljena je na Veliki grad, koji je danas uglavnom u ruševinama, i Mali grad koji je restauriran, pa mu je vraćen stari izgled.

Maglič

Ovo je jedan od najočuvanijih srednjevekovnih gradova u Srbiji, a smešten je 20 kilometara južno od Kraljeva. Smatra se da je nastao sredinom 13. veka, a na početku je bio sedište arhiepiskopa Danila i njegove monaške škole. Maglič je imao bio od velike važnosti tokom II srpskog ustanka, nakon čega je napušten.

Maglič predstavlja građevinu nepravilnog, višeugaonog oblika, a sa tri strane opkoljen je Ibar vodom. Maglič ostavlja neverovatan utisak zbog tri spojene kule koje se nalaze na zapadnoj strani. Sa njihovog vrha pruža se prelep pogled na dolinu i reku.

Petrovaradinska tvrđava

Oduvek su na mestu na kojem se nalazi ova tvrđava postojala razna vojna utvrđenja zbog svog povoljnog geografskog položaja, dok je tvrđava kakvu danas znamo završena 1780. godine. Kada je reč o etimologiji imena, prema nekim izvorima Petrovaradin znači grad na steni čvrst kao vera, što je dobijeno od više reči iz tri različita jezika. Petra na latinskom znači stena, var na mađarskom grad, a din na turskom vera. Prostire se na više od 110 hektara, a prepoznatljivi simbol ove tvrđave svakako jeste toranj sa satom. Prečnik satnih krugova na sve četiri strane baroknog tornja veći je od dva metra, a brojevi su rimski. Zanimljivo je da velika kazaljka pokazuje sate, a mala minute. Mala i velika kazaljka su zamenjene da bi lađari sa Dunava videli koji je sat i iz daleka. Zbog svoje monumentalnosti Petrovaradinska tvrđava dobila je nadimak Gibraltar na Dunavu.

Petrovaradinska tvrđava je sredinom 20. veka ustupljena za civilnu upotrebu, a na tvrđavi se između ostalog nalaze Muzej i Arhiv Novog Sada, hoteli i restorani, ateljei i galerije likovnih umetnika, Opservatorija, Planetarijum, Podzemne vojne galerije, a Tvrđava je i mesto održavanja Exit festivala.

Tvrđava Golubački grad

Ne zna se tačno ko je i kada sagradio ovu tvrđavu, a za nju se vezuju mnogobrojne legende. Prema jednoj, robovi su je gradili preko 80 godina, prenoseći kamen golim rukama. Po jednoj drugoj, ime je dobila po priči o vizantijskoj kraljici Jeleni koja je zarobljena u najvišoj kuli hranila golubove.

Nalazi se na severoistoku Srbije,na ulazu Dunava u Đerdapsku klisuru. Položajem deluje kao kapija, a izgled nikoga ne ostavlja ravnodušnim. Podignuta je na visokoj steni, na strmim liticama, a gospodare je menjala i previše puta. Utvrđеnjе је imаlо dеvеt visоkih čеtvоrоugаоnih kulа, rаspоrеđеnih nа strаtеški isturеnim lоkаciјаmа, kоје pоvеzuјu bеdеmi sа оzupčеnim, šеtnim stаzаmа. Тоkоm tridеsеtih gоdinа 20. vеkа krоz tvrđаvu је prоbiјеn mаgistrаlni put i tоm prilikоm је srušеnа ulаznа kаpiја. Uslеd pоdizаnjа nivоа Dunаvа nаkоn izgrаdnjе hidrоеlеktrаnе Đеrdаp, nајniži dеlоvi utvrđеnjа su pоtоplјеni. Međutim, Golubačka tvrđava i dalje stoji kao svedok prošlim vremenima i oduševljava svakog ko je poseti.

Beogradska tvrđava

Bеоgrаdskа tvrđаvа je slојеvit i slоžеn spоmеnički kоmplеks, nаstаjaо u periodu оd 2. dо 18. vеkа. Nalazi se na vrhu grebena koji se nadvija nad ušćem Save u Dunav i podeljena je na četiri oblasti – Veliki i Mali Kalemgdan, koji čine Kalemegdanski park i Gornji i Donji Kalemegdan.

Ime se može prevesti kao tvrđava na polju, od kale što znači tvrđava, i megdan što je turska reč koja znači polje. Zbog jedinstvenog položaja, i ogromnog broja sukoba između Istoka i Zapada koji su potresali ovaj prostor, ova se tvrđava još naziva i Kapija ratova. Istorijski podaci kažu da je ovde, u borbama za prevlast nad tvrđavom, živote izgubilo preko šest miliona ljudi. Među najvažnijim istorijskim svedocima prošlosti nalaze se Kula Nebojša i ostaci Mitropolitske palate u Donjem gradu, kao i Rimski bunar, Stambol, Zindan i Sahat kapije i mnoge druge znamenitosti u Gornjem gradu. Danas se ovde nalaze i Vojni muzej sa kompleksom na otvorenom, Zoološki vrt, galerija Prirodnjačkog muzeja, Opservatorija, Planetarijum, paviljon Cvijete Zorić i simbol Beograda Meštrovićev Spomenik Pobedniku.

Bačka tvrđava

Ovo utvrđenje nalazi se u istoimenom gradu na severozapadu Srbije. Podinguto je sredinom 14. veka na malom uzvišenju, na ostrvu između nekadašnje reke Mostonge i jednog od njenih rukavaca. Ovo utvrđenje ima trapezoidnu osnovu, a u potpunosti je građeno od opeke. Glavna kula nalazi se u jugoistočnom dvorištu zamka i do danas je ostala savršeno očuvana. Predstavlja jedan od naboljih primera poznosrednjovekovnih don žon kula (najjača kula utvrđenja) u ovom delu Evrope.

Zahvaljujući nadbiskupu Petrusu de Varda, tvrđava je uvećana i ulepšana, a reka produbljena, kako bi lađe mogle da plove do Bača. Krajem 15. veka tokom dograđivanja tvrđave, dve južne kule dobile su topovske otvore. Kasnije su ovu tvrđavu zaposeli Truci, a posle Mohačke bitke, utvrđenje je spaljeno i napušteno.

Tvrđava Ram

Osnova ove tvrđave je pravougaona i ima pet jakih kula. Ovo utvrđenje jedno je od najstarijih u Srbiji građenih u svrhe artiljerijske odbrane, o čemu svedoče topovski otvori koji su posebno građeni. Pominje se početkom 12. veka, posle pobede Vizantije nad Mađarskom. Nekoliko kilometra uzvodno od antičkog vizantijskog utvrđenja, po nalogu sultana Bajazita II, 1483. godine podignuta je nova tvrđava kao centar odbrane prema Ugarskoj. Kao pogranično utvrđenje strateški važan položaj Ram je imao do pomeranja granica turske imperije u 16. veku. Kasnije je Požarevačkim mirom, u kratkom periodu od 1718. do 1739. godine ovo utvđenje bilo u austrijskom posedu.

Ramska tvrđava nalazi se 25 kilometara severoistočno od Požarevca, na obali Dunava između Velikog Gradišta i Kostolca.

Soko grad

Soko grad se prvi put pominje u delima Konstantina Filozofa u 15. veku, nakon što je pao u turske ruke. Srbi i Austrougari su se smenjivali na položaju gospodara sve do 1808. godine, kada ga je zauzeo hajduk Veljko. U tom trenutku, utvrđenje nije imalo više nikakav strateški značaj, te je zapušteno i postepeno se pretvaralo u ruševine. Udaljen je oko dva kilometra od Soko banje i nalazi se na uzdignutoj steni u kanjonu reke Moravice. Ime potiče od sokolara, koji su državi plaćali dažbine u vidu sokolova.

Centralni deo tvrđave bila je citadela koja je nalazila na nepristupačnom vrhu sa dominirajućom glavnom kulom. Odatle su su se spuštali bedemi ka reki Moravici i tako formirali Donji grad do kojeg je bilo lako doći. Danas su većina kula i bedema uništeni, a u dobrom stanju nalazi se samo prva, ulazna kula u Gornjem gradu.

Niška tvrđava

Ova srednjovekovna tvrđava podignuta je na temeljima ranijeg antičkog i vizantijskog utvrđenja i u svojoj dugoj istoriji puno puta menjala je gospodare, što se odrazilo i na njen krajnji izgled. Veliki župan Stefan Nemanja osvojio je ovo utvrđenje krajem 12. veka, da bi ubrzo potpalo pod bugarsku vlast. Za vreme cara Dušana ponovo je bila pod srpskom vlašću, da bi utvđenje u 15. veku zaposeli Turci. Oni su tri veka kasnije na mestu starog utvđenja igradili novu artiljerijsku tvrđavu, u svrhe odbrane od Habzburške monarhije.

Iako su Austrijanci privremeno osvojili Niš u 18. veku, Niška je tvrđava ostala značajno tursko uporište. Konačno, 1877. godine Tvrđava je oslobođena i vraćena Srbima. Krasi centar Niša i nalazi se na desnoj obali reke Nišave.

Užička tvrđava

Iako ne postoje tačni podaci o tome kada je podignuta ova tvrđava, smatra se da se to desilo u drugoj polovini 14. vek, kada se nalazila u posedu Nikole Altomanovića. Kasnije je ovo utvrđenje osvojio sultan Mehmed II , obnovio ga i dogradio, slično kao i ostale tvrđave na Dunavu, u cilju odbrane od Habsburške monarhije. Posle Turaka, gospodari Užičke tvrđave bili su Austrijanci, nakon čega ju je osvojio Karađorđe 1806. godine, da bi je Turci vratili u svoj posed nekoliko godina kasnije. Pod njihovom vlašću tvrđava je bila do 1862. godine, kada je prema ugovoru iz Kandlidže, razorena miniranjem. Nalazi se na stenovitom grebenu iznad reke Đetine, na periferiji grada Užica.

Ova tvrđava je bila gotovo neosvojiva. Sastavljena od tri visinski različita dela, najviše citadele s glavnom kulom, Srednjeg i Donjeg grada sa vodenom kulom. Celokupan kompleks bio je povezan bedemima i kulama, a zahvaljujući liticama i Vodenoj kuli, u vreme opsade bilo je omogućeno bezbedno snabdevanje grada vodom. Imala je polukružnu osnovu, visine od 25 metara i bila je podeljena na osam delova međusobno povezanih međuspratnom drvenom konstrukcijom. Užička tvrđava je predstavljala jedinstvenu konstrukciju na našem prostoru.

Izvor: luftika.rs