Salvador Dali jedan je od najznačajnijih umetnika 20. veka, nadrealistički stvaralac koji se bavio slikanjem, pisanjem, glumom, scenografijom i vajanjem. Uspon ka statusu ikone nadrealističkog pokreta, koji je u velikoj meri komercijalizovao, počeo je nakon otkrivanja dela Sigmunda Frojda i uticaja seksualnosti na podsvesno.
Iako su ga španski likovni kritičari smatrali šarlatanom i egoistom, cena njegovih umetnina na tržištu je tokom godina samo rasla. Pored slikarstva, bio je poznat i po svojim spisateljskim sposobnostima, u kojima je autobiografskim stilom govorio o svojoj posebnosti.
Dali je rođen i umro je u istom katalonskom gradiću, Figuerasu, u kom se danas nalazi Muzej Salvadora Dalija. U nastavku teksta pročitajte zašto bi trebalo da posetite muzej posvećen jednom od najvećih umetnika prošlog veka.
LINK ZA FREE VIRTUALNU TURU U MUZEJU
Dalijev muzej – gde, kada, kako?
Dalijev muzej nalazi se u gradiću Figueras. Smešten nedaleko od granice sa Francuskom, udaljen oko 140km od Barselone ovaj omanji grad ima 40 hiljada stanovnika, ali je najviše poznat po jednom – Salvadoru Daliju. Sam gradić se nalazi nedaleko od poznatog španskog odmarališta, Ljoret de Mar, pa se turisti koji tu letuju, često odluče na posetu Figuerasu.
Muzej Salvadora Dalija je osnovan 28. septembra 1974. godine i ovom institucijom kulture rukovodi Fondacija Gala-Salvador Dali. Pored ovog muzeja, zaostavština Salvadora Dalija čuva se i u Muzeju kraljice Sofije u Madridu. Sam muzej se smatra najvećim nadrealističkim objektom na svetu.
Nakon što je zgrada ukojoj se danas nalazi muzej uništena tokom Španskog građanskog rata, neoklasičan arhitektonski stil ostao je samo kontura u okviru konstrukcije objekta. Zgrada, u kojoj je ranije bilo pozorište, obnovljena je na inicijativu gradonačelnika Figuerasa, Ramona Guardiole i samog Dalija.
Od samog početka, muzej je privukao ogromnu pažnju javnosti i postao nezaobilazan deo kulturne ponude ovog dela Iberijskog poluostrva. U prilog tome ide i činjenica da je Muzej Salvador Dali drugi najposećeniji muzej u Španiji, odmah iza Prado muzeja u Madridu.
Salvador Dali muzej – izgled nadrealističkog objekta
Salvador Dali muzej se sastoji od dva kompleksa, pri čemu je glavni deo muzeja smešten oko unutrašnjeg, kružnog dvorišta, sa antreom, prizemnim delom i dva sprata. Na spratovima se nalaze slike, nameštaj, skultpure i instalacije poznatog španskog slikara.
Drugu celinu, odvojenu od ovog dela muzeja, čini zdanje Joies Dali, a ulaznica za čitav kompleks se sastoji od dva dela različite boje. Nakon zvanične inauguracije, muzej je tokom 1984. godine proširen pripajanjem kule Gorgot, koja se nalazi tik uz zgradu muzeja.
U samom centru grada Figueras nalazi se neobičan konceptualni objekat, kojim dominira crvena tvrđava sa kulom Torre Galatea. Ovaj naziv je omaž Dalijevoj ženi – Gali. Na vrhu tvrđave nalaze se nestvarno velike skulpture belih jaja i zlatne statue koje podsećaju na nagradu Oskar koju dodeljuje Američka filmska akademija.
Dalijev muzej Figueras – zgrada kao umetničko delo
Ono što karakteriše Dalijev muzej je da je svaka prostorija umetničko delo po sebi, uz bizarnu, nadrealnu kompoziciju koja se uklapa u umetnički opus Salvadora Dalija. U muzeju se nalaze slike i predmeti iz svih Dalijevih faza, uz zavidan broj instalacija koje na prvi pogled izgledaju čudno i nepovezano.
Mnoge zidove i plafone prostorija krase murali, dok su sobe od rednog broja 1 pa sve do rednog broja 18 dizajnirane od strane Salvadora Dalija lično. Sobe od 19-22 su rezultat progresivnog širenja kapaciteta muzeja i rastućih potreba da se objekat dogradi. Projektovanje muzeja sprovedeno je uz Dalijev nadzor, a objektom dominira providna kupola, dok sama zgrada i dalje čuva neoklasični stil starog pozorišta.
Grob Salvadora Dalija
U sklopu zgrade muzeja, ispod prizemlja objekta, nalazi se mala soba u kojoj se nalazi grob Salvadora Dalija. Kripta je deo muzeja otvoren za posetioce, sa nadgrobnim spomenikom, kao i datumom rođenja i smrti. Iako je umetnikova želja bila da bude sahranjen u svojoj rezidenciji, u zamku u Pubolu, Dalijevi posmrtni ostaci leže u muzeju u Figuerasu. Inače, Dalijev muzej postoji i u prestonici Katalonije – Barseloni.
Postavka muzeja u Figuerasu – Salvador Dali slike
Kada je u pitanju Salvador Dali slike koje krase zidove muzeja inspiraciju su našle u umetničkom pravcu čiji je Dali bio protagonista. Od motiva iz svakodnevice, preko nadrealnih slika topljenih satova, žirafa i uvrnutih prikaza čoveka u nadrealizmu, postavka muzeja u Figuerasu prati čitavi tok Dalijevog stvaralaštva.
U kružnom dvorištu muzeja nalazi se crni kišni kabriolet, čija su stakla zamagljena i stvaraju utisak da kiša počinje da pada čim ubacite novčić u kasicu automobila. Tu je i statua plodne Venere, jedno od brojnih dela za koje je kao inspiracija poslužila njegova supruga, saradnica i muza – Gala.
Na prvom spratu muzeja nalazi se i prostor koji je nekada bio spavaća soba Dalija i Gale, pod nazivom “Palata vetra”. Tavanica predvorja koje vodi ka sobi oslikana je po ugledu na Sikstinsku kapelu u Vatikanu, sa dve velike figure u skraćenju. Centralno mesto u sobi zauzima krevet u kič maniru, čije nogare čine zastrašujuća morska stvorenja uvijenih repova.
Upravo zbog tih nadrealnih motiva, mnogi Dalijevi radovi podsećaju na vizije snova, pa tako “Iskušenje Svetog Antonija” prikazuje konje i slonove dugih nogu, dok “Postojanost pamćenja”, gde se časovnici u prvom planu slike tope i cure, niz postamenta na kojima se nalaze.
Jedna od najpoznatijih metamorfnih slika, koja mnogim posetiocima oduzima dah i natera ih da preispitaju šta zaista vide, nalazi se u holu muzeja. Prikaz sadrži figuru nage Gale otpozadi, sa neobičnim kvadratnim pejzažem. Ipak, ukoliko istu sliku pogledate sa veće udaljenosti, pred vama se pojavi lik šesnaestog predsednika Amerike – Abrahama Linkolna.
Pored slika, u muzeju se nalaze i delovi skupocenog nakita koje je Dali osmislio za razne naručioce. Zlato, drago kamenje i kristali sa zlatnim motivima korišćeni su kako bi se napravili uvrnuti oblici koji prečesto prelaze granice dobrog ukusa. Ipak, kič je nešto što se kod Dalija podrazumeva kao deo umetničkog procesa.
Muzej Salvadora Dalija Barselona – holivudski šmek nadrealnog stvaraoca
Kao umetnik koji je bio poznat i van krugova sopstvenog pravca u slikarstvu, Salvador Dali je bio neizostavan deo popularne kulture tokom 20. veka. Na isti način na koji je on uticao na promociju nadrealizma, tako isto je i na njega uticao Holivud, a posebno zanosna glumica Mae Vest.
Zato je jedna od najpoznatijih instalacija koja krasi Muzej Salvadora Dalija Barselona upravo izdvojena prostorija pod nazivom – “Soba Mae Vest”. Posvećena holivudskoj zvezdi sredine XX veka, instalacija predstavlja pravu atrakciju za sve posetioce muzeja.
Delovi lica glumice predstavljeni su kao komadi nameštaja. Iako se to ne vidi pri neposrednom ulasku u prostoriju, smisao instalacije postaje jasan nakon što pogledate kroz “lupu” u središnjem delu prostorije. Dvosed u obliku usana, slike koje predstavljaju oči i parfemi kao nozdrve čine ovu nadrealnu kompoziciju pravim remek-delo pop dizajna.
U gradiću Figuerasu nalazi se i lokalni kafić u kom su poznati španski reditelj Luis Bunjuel i Dali zajedno napisali veći deo scenarija za čuveni nadrealni film “Andaluzijski pas”. Pored Bunjuela, Dali se družio i sa rodonačelnikom nadrealizma, Andre Bretonom, slikarom Huanom Mirom, kao i mnogim drugim evropskim umetnicima. Ukoliko se odlučite da letovanje ove godine provedete u Španiji, obavezno posetite i sjajan muzej u Figuerasu.
Tekst: balkanfuntour