Neretva

Neretva je najveća reka istočnog dela Jadranskog bazena. Izvorište Neretve je u području Dinarskog venca planine Čemerno, na 1227 metara nadmorske visine, sa zapadne strane sedla Gredelj – planine Jabuka. Reka Neretva probija svoj put centralno, odvajajući gorostasne planinske vence Čvrsnice i Prenja, što omogućava brojne avanturističke sadržaje, među kojima je svakako uzbudljivo splavarenje Neretvom.

Gornji tok Neretve vodi kroz kanjone i klisure u gotovo nenaseljem području Bosne i Hercegovine, omogućavajući ogromno zadovoljstvo ljubiteljima splavarenja i avanturizma od maja do oktobra. Uobičajena ruta splavarenja Neretvom je duga 20 km, od Glavatičeva u blizini grada Konjica, kroz očuvanu prirode i mali veličanstveni kanjon. Neretvu odlikuju dobro očuvane prirodne specifičnosti – klisure i kanjoni, brzaci, slapovi i vodopadi, obilje vrela čiste i zdrave vode, sa atraktivnim pritokama, jezerima, a u širem području i atraktivnim masivima visokih planina (značajan broj vrhova preko 2000 m.n.v.), kao što su Treskavica, Visočica, Bjelašnica i Prenj. Pritoke Neretve – Ljuta, Rakitnica, Drežanka, Buna i Trebižat su takođe veoma privlačne posetiocima iz čitavog sveta.

Neretva je poznata po smaragdno zelenoj boji i besprekornoj čistoći vode u gornjem delu toka, koja je zdrava i pogodna za piće. Ova jedinstvena boja vode Neretve, izvanredne čistoće i penušavosti je posebno privlačna i postala je prepoznatljiv simbol ovog regiona. Osim toga, Neretva ima značajnu ulogu među rekama Dinarskih Alpa po raznovrsnom ekosistemu i prirodnim staništima bogate flore i faune, kao i kulturnog i istorijskog nasleđa. Ukupna dužina Neretve je 225 km, od kojih je 203 km u Hercegovini, dok njen krajnji deo, oko koga je stvorena delta Neretve, pripada Hrvatskoj. Donji deo toka Neretve uživa mediteransku klimu Dalmatinske obale.

Na Jablanici su u Drugom svetskom ratu Tito i partizani, noseći 4000 ranjenika, dobili neizvesnu Bitku na Neretvi. Porušeni most preko Neretve, kojim su partizani zavarali Nemce i danas visi sa litice, podsećajući na jednu od najvećih partizanskih pobeda. Na vrhu planine Prenj /2155 metara/ se nalazi spomenik posvećen Titu i hrabrim partizanima – ljudima i ženama koji su uspeli 1943. godine da se pod najtežim ratnim uslovima popnu i pređu preko ove surove, ali prelepe planine. U Ratnom Muzeju u Jablanici, tik uz most, izložene su fotografije koje pripovedaju o ovom čuvenom ratnom istorijskom događaju. Stari nemački bunker na istočnoj strani reke je danas pretvoren u restoran i kafanu.

Mnogi danas Jablanicu prepoznaju i po granitu, popularnom “gabru”, neobičnom tvrdom crnom vulkanskom kamenu, koji je našao svoje mesto širom Europe, Amerike i Australije. Veliki svetski i jugoslovenski umetnik Ivan Meštrović je za jablanički granit tvrdio da je “neuništiv, večan i trajniji od bazaltnih spomenika Nubije i Egipatskih piramida”.

Meštrović je 1935. godine od crnog jablaničkog granita napravio čuveni spomenik Neznanom junaku na Avali u Beogradu. Upravo taj projekt je bio prvi veliki posao za istoimenu industriju Granit. Osim po značajnoj partizanskoj pobedi iz Drugog svetskog rata i jablaničkom granitu, Jablanica je poznata po jagnjećem pečenju. Severno od Jablanice prema Konjicu, u severnoj Hercegovini, od Lendavskog tunela počinje akumulaciono Jablaničko jezero, nastalo sredinom 20. veka izgradnjom brane HE Jablanica na Neretvi.

Tradicionalni način pečenja jagnjeta iznad otvorene vatre je doneo slavu brojnim restoranima duz glavnog puta /M 17/, juzno od grada. Mnogi restorani su puni tokom čitavog dana i noći, a većina autobusa prema Mostaru ili severno od Sarajeva, staje da bi probala ovaj specijalitet od koga kreće voda na usta. Oni naravno služe sve vrste hrane, ali je pomama svakako za jagnjetinom, na kilo.

Ovaj deo Bosne i Hercegovine je razvio turizam na jezeru, sa nekoliko odličnih restorana na obali jezera. Čitavom obalom Jablaničkog jezera se nalaze pansioni, sobe za izdavanje i kampovi. Jablaničko jezero omogućava najbolji ribolov u Bosni i Hercegovini, što potvrđuju brojni lokalni stanovnici, stojeći na obali i prodajući sveže izlovljenu ribu – velike primerke šarana, pastrmke, grgeča i druge ribe. Jablaničko jezero je dugo oko 30 km i duboko do 80 metara.

Bezbedno je za plivanje, ali je preporučljivo samo dobrim plivačima, jer ovde u slučaju opasnosti nema nikakve spasilačke sluzbe, niti bilo kakvog drugog bezbedonosnog mehanizma. Kampovi su veoma jednostavni i sadrže prilaz za kamperska vozila i mesta za postavljanje šatora, ali bez priključka za struju i vodu. Jablaničko jezero obično vrvi od domaćeg stanovništva.

Izvor: panacomp.net