Srbija je zemlja bogata pećinama, njihov ukupan broj premašuje 2000, međutim većina njih nisu još dovoljno istražene i dostupne za posete.
U ovom tekstu predstavićemo Vam neke od najlepših i najznačajnih naših pećina.
Pećina Risovača – veoma značajno arheološko i paleontološko nalazište, datira jos iz kamenog doba. Nalazi se na ulazu u Aranđelovac, na brdu Risovača , po kojem je i dobila ime. Istraživanja pećine počela su davne 1953. godine (Arheološki institut SANU i Filozofski fakultet iz Beograda pod rukovodstvom prof. dr Branka Gavele, a pored arheoloških od 1975. organizovana su i speleološka istraživanja kojima rukovodi dr Radenko Lazarević, naučni savetnik Instituta za šumarstvo i drvnu industriju iz Beograda. Ova istraživanja, uz učešće saradnika Geografskog instituta “Jovan Cvijić”, Geogafskog fakulteta Beograd i speleološke grupe iz Valjeva, naročito intenzivirana devedesetih godina, traju do današnjih dana.Prokopavanjem i čišćenjem sekundarnog materijala otkriven je pećinski sistem u dužini od 187,5 m, površine 703m2, nađeni su brojni fosilizovani ostaci pleistocene faune kao i tragovi materijalne kulture neandertalskih lovaca – artefakta od kamena i kosti, koja potvrdjuju paleolitsku starost ove pećine. S obzirom na arheološki značaj, paleontološko bogatstvo, dimenzije prostora i znatne prirodne vrednosti, Risovačka pećina je uređena za turističke posete i otvorena 19. septembra 1987.
Foto:serbia.com
Lazareva pećina – nalazi se na završetku Lazarevog kanjona, u blizini sela Zlot, pa je poznata i po imenu Zlotska pećina. Po legendi koja živi u Zlotu, Lazareva pećina je dobila ime po knezu Lazaru. Posle Kosovskog boja, ostaci srpske vojske, bežeći pred Turcima, sklonili su se u pećinu. Tu su živeli neko vreme i hranili se, o čemu svedoče kosti domaćih životinja, koji su nalaženi svuda po pećini. U tursko vreme, pećina je bila zazidana, da se ne bi mogli sklanjati hajduci i zbegovi. Lаzаrevа pećinа je izvorskа pećinа. Današnji ulaz u pećinu je nа 291 m nаdmorske visine načinila svojim tokom ponornica koja je nakon toka kroz duboke krečnjačke sastave ovde izbijala na površinu. Danas u neposrednoj blizini ulaza, u koritu Lazareve reke, voda izbija na površinu u formi jаkog krаškog vrelа. Prvi opis dao je Feliks Kanic, a potom su je proučavali: Jovan Žujović, Feliks Hofman, Jovan Cvijić, Siniša Stanković, Nikola Tasić i mnogi drugi naučnici. Ispitani pećinski sistem sаstoji se od dvа horizontа pećinskih kаnаlа: stаriji suvi – fosilni i mlаđi rečni – aktivаn. Ukupnа dužinа ispitanih pećinskih kаnаlа veća je od 10 000 metara,a za turiste je uređena staza oko 900 m. Od nakita se ističu pećinski stubovi, stalagmiti, bigrene i kalcitne kade. Kao i pećina Risovača i Lazereva pećina je značajan arheološki lokalitet. Najstarije naselje u pećini pripada početku bakarnog doba.
Foto:opusteno.rs
Rajkova pećina – nalazi se u neposrednoj blizini Majdanpeka, a ime je dobila po Vojvodi Rajku koji se u pećini krio od Turaka. Ovu pećinu je prvi istražio Jovan Cvijić, davne 1894.godine. Prema onome što je do sada poznato,hodnici Rajkove pećine dugački su preko dva kilometra i podeljeni u rečni i suvi horizont. Kroz pećinu protiče Rajkova reka. Zaista impozantna, sa prelepim ukrasima od snežno belog kalcita, po meni najlepša pećina u Srbiji. Betonska staza vodi kroz prostranu Koncertnu i Ježevu dvoranu, pored Malih i Velikih orgulja, Obešenog hajduk Rajka do Dvorane kada. Zatim su tu i Žrtvenik, Duhovi, Dvorana vodopada, Sala stećaka, Zimska bajka i Kristalna dvorana.
Foto:avanturista.co
Resavska pećina – ubraja se u red najstarijih pećina u našoj zemlji, jer je stara 80 miliona godina, a stariji nakit se procenjuje na oko 45 miliona godina. Njeno stvaranje je počelo pre velikog ledenog doba hemijskim i mehaničkim radom reke ponornice u krečnjačkoj geološkoj podlozi. Nalazi se na 20 km od Despotovca, na obodu kraškog polja Divljakovac, u krečnjačkom brdu Babiba Glava. Otkrivena je tek 1972.godine i prva je u Srbiji koja je otvorena za turističke posete. Njena dužina iznosi 4.5 km, a za posetioce je uređeno oko 800 m. Unutrašnjost pećine obiluje brojnim i raznovrsnim dvoranama, kanalima, galerijama, stubovima, stalaktitima, stalagmitima, draperijama i okamenjenim vodopadima. Nakit je nastao rastvaranjem kalcijum karbonata, a boja zavisi od minerala kroz koji je prošla voda. Pojavljuje se u tri boje, crvenoj (od oksida gvožđa), beloj (od kristalnog kalcijuma) i žutoj (od primesa gline).
Foto:turistickisvet.com
Pećina Ceremošnja – se nalazi na severoistočnim obroncima Homoljskih planina, na nadmorskoj visini od 533 m. u blizini sela Ceremošnja, po kome je i dobila ime, na 15 km od Kučeva. Sve do 1977. godine, kada je prosečen put do pećine, Ceremošnja je bila gotovo nepristupačna i dostupna samo speleolozima. Istraživanja su trajala od 1975. do 1981. godine, kada je i otvorena za turističke posete. Turistička staza je duga 447 metara. U njoj je jedna od najvećih i najlepših dvorana u krasu Srbije, koja je toliko akustična da se sličan primer teško može naći. U pećini preovladava bela boja, koju stvara krečni kalcit. Ceremošnja spada u žive pećine, što znači da se ukrasi u njoj još stvaraju.
Foto:tokucevo.org
Potpećka pećina – se nalazi u selu Potpeć, 14 km od Užica, u severnom podnožju Drežničke gradine (932 m.n.v.). Po J. Cvijiću (1914.), Potpećka pećina izgrađena je u srednjetrijaskim krečnjacima, koji “leže na verfenskim škriljcima”. Pećina je izvorskog tipa: nju su izgradile vode ponornica koje poniru u Drežničkoj dolini i posle podzemnog toka u dužini od 4-5 km (u pravoj liniji), izbijaju iz pećine ili vrela ispred pećine i grade Petnicu – pećinsku reku. Bogatstvo pećinskog nakita spada u red veoma retkih u kraškim pećinama. Pretpostavlja se da je pećina bila čovekovo stanište još za vreme neolita. Otkriveno je obilje keramike, obrađeni jelenski rogovi i kameno oružje.
Foto:monix.rs
Stopića pećina – se nalazi na severoistočnoj strani planine Zlatibor, a ime je dobila po zaseoku Stopići. Prve pisane podatke o njoj nalazimo u Zapisniku Srpskog geološkog društva iz 1901. godine, dok je prva speleološka istraživanja obavio Jovan Cvijić. Stopića pećina je rečna pećina dugačka 1.691,5 m, kroz koju protiče Trnavski potok, a njen zaštitni znak su bigrene kade. Bigrene kade su udubljenja u kojima se nakuplja voda oivičena zidovima iz kojih se kaskadno preliva stvarajući slapove. Pri većim vodama formira se jedinstven vodopad visine 9,44 m. koji je nazvan “Izvor života”. Sa osvetljenjem zaista izgleda impozantno.
Foto:zlatibor.org.rs
Pored ovih koje smo naveli, neke od poznatijih su još i Dubočka, Uvačka -ledena pećina, Cerjanska, Bogovinska, Hadzi-Prodanova, Prekonoška i Mermerna pećina. Možemo na kraju da zaključimo da je Srbija bogata ovim prirodnim lepotama, a ako niste jos uvek posetili neke od njih, eto ideje za neki budući izlet.