Arheolozi su otkrili nešto što bi moglo da bude najveća kraljevska grobnica koja je pronađena nakon jednog veka istraživanja među majanskim ruševinama u Belizeu zajedno sa zagonetnim pločama ispisanim hijeroglifima koje navode da je reč o “ zmijskoj dinastiji” koja je osvojila okolno područije pre nekih 1300 godina.
Grobnica je otkopana u ruševinama Ksunantuniča (Xunantunich, engl. ) gradu na reci Mopan u zapadnom Belizeu koji je služio kao ceremonijalni centar u poslednjem vekovima majanske vlasti između 600. i 800. godine. Arheolozi su pronašli grobnu odaju skrivenu ispod zemlje i ruševina starih preko jednog milenijuma.
Istraživači su naišli na grobnicu pošto su istraživali centralno stepenište ogromne strukture: unutar strukture bili su ostaci odraslog muškarca, između 20 i 30 godina starosti u ležećem položaju sa glavom postavljenom u pravcu juga.
Arheolog Haime Ave ( Jaime Awe, špan. ) izjavio je da prve analize osteologa pokazuju da je čovek bio atletske građe i “ prilično mišićav” u trenutku smrti ida bi druge analize mogle potvrditi tvrdnje o njegovom identitetu, zdravlju i uzrocima smrti.
U grobnici, arheolozi su takođe našli kosti jelena, šest perli od žada, verovatno sa ogrlice, trinaest sečiva čiji je materijal vulkanskog porekla i 36 keramičkih vaza. U podnožju stepenica pronašli su dva tajna skladišta u kojem je bilo smešteno devet kamenih predmeta vulkanskog porekla koji podsećaju na kremen na kojim su urezani životinjski oblici i drugi simboli.
“Za nas je to svakako veliko epohalno otkriće” izjavio je Ave, koji je vodio tim iz svoje škole, Univerziteta Severna Arizona zajedno sa insitutom arheologije u Belizeu.
Foto: pexels.com
Grobnica predstavlja izvanredan pronalazak, već i zbog svoje konstrukcije. Dimenzije 4, 5 puta 2, 4 metra predstavljaju “ jednu od najvećih grobnih komora ikada otkrivenih u Belizeu”, izjavio je Ave. Njena pojava grobnicu prikazuje drugačijom od ostalih grobnih mesta iz te epohe. Većina majanskih grobnica su izgrađene “nametljivo” kao dodatak već postojećim strukturama, ali ova nova grobnica sagrađena je istovremeno sa strukturama oko sebe što predstavlja uobičajenu praksu u drugim kulturama kao kod starih Egipćana ali neobično među Majama.
“Drugim rečima, čini se da je hram sa namerom izdignut, čime se gubi njegova prvobitna namera, da bi zatvorio grobnicu “, izjavio je Ave. Eksperti su rekli da su ovo veoma retki slučajevi u arhitekturi drevnih Maja.
Mnogi pripadnici majanskog društva vladali su kao članovi dinastičkih porodica. Grobnice za muškarce i žene vladare su pronađene, uključujući i one iz takozvane “ zmijske dinastije” koja je dobila ime po simbolu zmijske glave koja se vezuje za ovaj vladarski dom. Dinastija je vodila osvajačke pohode na severu u VII veku i upravljala je iz dva glavna grada. Ave je izjavio da se nove ploče ispisane hijeroglifima mogu pokazati “ čak mnogo važnijim od same grobnice”.
Ploče su, veruje se bile deo stepenica sagrađenih u drevnom gradu Karakolu ( Caracol, engl. ).
Stručnjaci za epigrafiku ( natpisi urezani u kamenu ). su izjavili da je gospodar grada, Kan II iz zmijske dinastije zabeležio svoju pobedu u sukobu sa drugim gradom Narandžom ( Naranjo, engl. ) hijeroglifima praćenim drugim tekstovima. Zabeležio je igru loptom u kojoj je bio uključen gospodar Naranžda koji je na taj način navodno žrtvovan.
Foto:www.lonelyplanet.com/belize/activities
Pokoreni grad Narandžo dobio je priliku da se osveti neku godinu kasnije, oko 680. pošto su ploče polomljene u delove tako da je npoznata priča o osvajanju zmijske dinastije. Delovi su otkriveni svuda u Karakolu ali Ave je izjavio da bi nove ploče mogle biti “deo koji nedostaje” o priči o ratu i žrtvovanju u drevnom svetu Maja.
Istraživački tim koji se bavi proučanjem spisa na kamenu sa Univerziteta u Kopenhagenu koji vodi Kristof Helmke ( Christophe Helmke, engl. ), izjavio da ploče potvrđuju osvajanja gospodara Kana II- koje su zabeležile i smrt Kanove majke, gospe Bac’Ek. Ploče su takođe otkrile prethodnog nepoznatog vladara Kalakmula, sa meksičke strane.
Helmke je izjavio da ploče „ govore o postojanju kralja iz dinastije koji je do tad bio tamna figura jasno ga nazivajući Vaksaklajun Uba Kan ( Waxaklajuun Ubaah Kan, engl. )“.Ovaj vladar vladao je neko vreme, od 630. do 640. i moguće da je bio Kanov polubrat.
To znači da su postojala dva pretendenta na presto, obojica noseći iste dinastičke titule „ Kanu’ l adžav“ ( Kanu l’ Ajaw, engl. ) što bi značilo „ kralj mesta gde su naseljene zmije“, napisao je Helmke u svom mejlu.
Ploče daju jasan odgovor na “ burnu fazu zmijoglave dinastije” i objašnjava kako je došlo do podele pre dominacije majanske politike u region. Ploče otkrivaju poreklo zmijske dinastije u Džibančeu ( Dzibanche, Yucatan, engl. ), teritorija današnjeg Meksika i odnosi se na vreme kada se porodica preselila u Kalakmul. Ave je izjavio da je gospa Bac’Ek poticala iz grada Jakhe, grada koji se nalazio u okolini Gvatemale koja se udala za gospodara Karakola koji je predstavljao osim bračnog i politički savez.
Foto : en.wikipedia.org
Istraživači su svoj rad objavili u publikaciji Džurnal of di Prikolumbijan art riserč institjut ( Journal of the Precolumbian Art Research Institute, engl. )- http://www.mesoweb.com/pari/journal.html
Ave je izjavio da nije jasno zašto su se ploče pojavile u Ksunantuniču. Ili je grad bio u savezu ili vazal države Narandžo. Oba grada su doživeli pad zajedno sa drugim majanskim gradovima, između 800. i 1000. godine nove ere dok je razlog i dalje misterija ali verovatno zbog klimatskih promena, bolesti i rata.
Grad je nazvan Ksunantunič što znači “ kamena žena”. Radi se o legendi, o lovcu koji je video sablasnu ženu u obliku statue noseći domorodačku haljinu stojeći u blizini hrama koji se zvao El Kastiljo ( El Casttillo, špan. ). Hram i danas ostavlja bez daha svojom veličinom i strukturom nalazeći se iznad glavnog trga ukrašen frizovima gipsanog maltera koji prikazuje bogove sunca i meseca.
Autor: Istoričar Berislav Kangrga